De kisten met glasdia’s van architect Hendrik Petrus Berlage (1856-1934) zijn in de collectie terecht gekomen via zijn achterkleinzoon uit Zwitserland. In 1923 reisde Berlage naar het toenmalig Nederlands-Indië. Tijdens deze reis verzamelde hij foto’s en plattegronden van de architectuur, die hij in de vorm van glasdia’s gebruikte om zijn lezingen en presentaties te illustreren. De samenstelling van de kisten toont het perspectief van Berlage, waardoor ze een toevoeging zijn op het omvangrijke Berlage-archief. Maar de verzameling vormt ook een uitnodiging om vanuit een niet-westers perspectief dit materiaal te onderzoeken en te ontsluiten.

Oud-medewerker en compagnon Kas Oosterhuis bracht het archief van architect Peter Gerssen (1932-2017) na zijn overlijden onder de aandacht bij Het Nieuwe Instituut. In zijn architectuur richtte Gerssen zich op nieuwe energiezuinige technologieën in combinatie met zo efficiënt mogelijk industrieel bouwen. In zijn vormstudies experimenteerde hij met ruimtelijke constructies. Zijn archief vormt een aanwinst voor de collectie omdat het aansluit bij hedendaagse vraagstukken rondom duurzaamheid.

Recent onderzoek naar vrouwelijke architectuurstudenten en architectuur in Zuid-Afrika bracht architect Johanna Eleanor Ferguson (1900-1982) onder de aandacht. Via een kleindochter van Ferguson en door bemiddeling van prof. dr. Marieke Kuipers, is dit archief in de collectie opgenomen. Ferguson was een van de weinige vrouwen die in de jaren 20 bouwkunst studeerde aan de Technische Hogeschool in Delft en daarna met succes haar eigen architectenbureau opzette. De verwerving van dit archief sluit aan op het project Collecting Otherwise, dat onderzoek doet naar de feministische ontwerppraktijk en adviseert over de ontwikkeling van het verzamelbeleid.

In 2022 werden archivalia van architect Ton van den Berg aangeboden door zijn partner Heleen van Rijnbach. Het complete bureauarchief had hij al vernietigd, maar privé bewaarde hij onder andere nog een aantal dossiermappen van zijn Surinaamse periode tussen 1965 en 1966. Uit deze mappen blijkt zijn samenwerking met de Surinaamse architect Hannes Nooitmeer. Bij terugkeer in Nederland bleven ze elkaar schrijven. Deze correspondentie vormt het aanknopingspunt voor een nieuw onderzoek naar Nooitmeer en andere architecten in Suriname.

In 2022 bood Jo Coenen (1949) deze bouwdoos voor het ontwerp van de Vaillantlaan in Den Haag aan, als aanvulling op eerder geschonken maquettes. Deze bouwdoos functioneerde als richtlijn voor de gevelontwerpen van diverse architecten van de Vaillantlaan, ter bevordering van eenheid en samenhang in het architectonische ontwerp. Deze ambitie illustreert de verbindende rol van Coenen als supervisor. Jo Coenen en Het Nieuwe Instituut zijn daarnaast in gesprek over het schenken van zijn omvangrijke bureauarchief. Het Nieuwe Instituut ontwikkelt samen met de schenker thematische perspectieven van waaruit de overdracht van het archief vorm krijgt.

Interieurontwerp en tentoonstellingsontwerp zijn schaars vertegenwoordigd in de collectie. De maquettes van Marijke van der Wijst (1940) en Ineke van Ginneke (1947) zijn afkomstig uit het bureauarchief dat zij in 2020 aanboden. Van der Wijst geldt als een van de wegbereiders van het interieur- en tentoonstellingsontwerp in Nederland. Deze maquettes laten zien hoe zij in de beroemdste museumwoning ter wereld, het Achterhuis, met enkele subtiele ingrepen het verhaal van Anne Frank en haar familie invoelbaar maken.

Architectuurcriticus Hans van Dijk (1948-2021) benaderde in 2021 Het Nieuwe Instituut met de wens zijn archief en boekerij onder te brengen in de Rijkscollectie. Zijn initiatief werd ondersteund door tal van invloedrijke personen in de architectuurwereld. Het materiaal vormt niet alleen de weerslag van de vele posities die hij bekleedde als redacteur, auteur, docent en criticus, het is ook een spiegel van het architectuurdebat in de tweede helft van de twintigste eeuw. Hans van Dijk was bovendien nauw betrokken bij de vorming van het Nederlands Architectuurinstituut, een voorloper van Het Nieuwe Instituut.

Architect Lidewij Tummers (1960) nam in 2019 contact op met Het Nieuwe Instituut voor een gezamenlijk onderzoek naar archiefmateriaal van het Vrouwen Bouwen Wonen-netwerk. Dit netwerk werd in de jaren 80 opgericht door en voor vrouwen die beroepsmatig bezig zijn met bouwen, wonen en ruimtelijke ordening. Het archiefmateriaal bestaat uit rapporten, collages en studies over thema’s als sociale veiligheid. Het doel van Tummers’ onderzoek is het traceren van archiefmateriaal dat nu nog bij tal van vrouwen thuis wordt bewaard, en dit samen te brengen in de Rijkscollectie.

De Jan de Jong Stichting werd opgericht om zorg te dragen voor de nalatenschap van de Bossche School-architect Jan de Jong (1917-2001). Een intensieve zoektocht naar de beste bestemming van diens bureauarchief volgde. Was dit beter op zijn plek in De Jongs voormalige woonhuis en bureau in het Brabantse Schaijk of toch in de Rijkscollectie? Uiteindelijk is besloten het woonhuis te bestemmen tot museumwoning en het bureauarchief te schenken aan Het Nieuwe Instituut. De architectuurtheorie van Jan de Jong, pionier van het plastische getal, wordt gevisualiseerd in deze ‘staafabacus’ en ‘abacus voor de richtingen’.

Stedenbouwkundige Dirk Frieling (1937-2011) was in meerdere (semi)overheidsdiensten actief. Daarom is zijn werkarchief over verschillende archiefinstellingen verspreid. Zijn privéarchief bleef in zijn woonhuis achter en werd in 2022 door zijn weduwe aangeboden aan Het Nieuwe Instituut. Dit archiefdeel bestaat onder meer uit brieven, gedichten, cabaret en een kwartetspel, die zijn werkwijze als verbinder illustreren. Frieling is onder andere initiatiefnemer van Nederland Nu als Ontwerp (1985-1989), een project met toekomstvisies op de ruimtelijke inrichting van Nederland in 2050.