Verzamelen
In 2015 is een deel van het archief van MVRDV verzameld. Het zijn de eerste vierhonderd projecten van het bureau, dat al sinds de oprichting in 1993 digitaal werkt. Aan het verzamelen van het archief van MVRDV ging daarom een ongebruikelijk proces vooraf. Normaliter wordt er een ordening en selectie aangebracht in de dozen, mappen en tekenrollen met archiefmateriaal die verhuizen naar de depots van Het Nieuwe Instituut. Nu was er naast het papieren archief ook een klein doosje dat speciale omgang vereiste en bovendien leidend was in de acquisitie: de harde schijf van MVRDV met 5 TB aan data. Of eigenlijk, een kopie van de harde schijf. MVRDV bewaart zelf ook de bestanden, want op het bureau worden die nog veelvuldig geraadpleegd en hergebruikt voor lopende en toekomstige projecten.
“Het Nieuwe Instituut heeft het archief van MVRDV verworven omdat het een buitengewoon belangrijke bron is voor onderzoek naar de ontwikkelingen in de Nederlandse architectuur in de afgelopen twee decennia.” vertelt Suzanne Mulder, conservator bij Het Nieuwe Instituut. “In het nieuwe verzamelbeleid is architectuur en digitale cultuur één van onze hoofdthema’s. MVRDV speelde vanaf de jaren 90 een belangrijke rol in de ontwikkeling van het gebruik van de computer als design tool, door de ontwikkeling van hun eigen software, maar ook door hun interdisciplinaire aanpak en ontwerpmethodiek van datascapen; vanuit digitale data nieuwe ruimtelijke plannen ontwerpen. Het oeuvre, en dus het archief, omvat naast architectuurprojecten ook onderzoeksprojecten, boeken, websites, games, software, tentoonstellingen, multimediale installaties en zelfs dansvoorstellingen.”
Het verzamelbeleid van Het Nieuwe Instituut is gericht op het ontwerpproces. In plaats van alleen de presentatie van een project te bewaren, bijvoorbeeld de definitieve plattegronden, doorsnedes, aanzichten en renders (architectuur visualisaties), wil Het Nieuwe Instituut ook het achterliggende ontwerpproces bewaren dat verscholen ligt in bijvoorbeeld de Rhino modellen, Autocad bestanden, BIM libraries, en meer. Maar digitaal erfgoed is bedreigd erfgoed. Talloze computerprogramma’s uit de jaren 80, 90 en recenter, zijn in onbruik geraakt; softwarebedrijven bestaan allang niet meer; updates voor besturingssystemen zijn er nooit gekomen of zijn helemaal niet meer beschikbaar. Dus hoe kunnen die bestanden nog worden geopend? Oude apparaten zijn niet altijd onderdeel van het archief en Het Nieuwe Instituut zoekt naar oplossingen om digitale archieven raadpleegbaar te houden.
Met betrekking tot het ontwerpproces en digitale archieven rijst er nog een ander vraagstuk op. Hoe is software gebruikt destijds? Zelfs bij recente projecten is dat al lastig te begrijpen, gezien de snelheid waarmee programma’s elkaar opvolgen. Dan is er ook nog een verschil in methodiek per gebruiker. Georg Vrachliotis, hoogleraar Theory of Architecture and Digital Culture aan de TU Delft, vertelt over een experimenteel project waar hij aan meewerkte op de ETH Zürich. Er werd een aantal korte filmclips gemaakt van iemand die met verschillende software werkte op een computer. Hierdoor kon de ‘human-machine interaction’ vastgelegd worden en naderhand bestudeerd. Suzanne Mulder vult aan dat ze interviews doet met werknemers van MVRDV en andere betrokkenen, om de menselijke verhalen achter de files te leren kennen zodat het archief beter ontsloten kan worden. Ze praat met hen over hoe het digitale archief is ontstaan en hoe het tegenwoordig wordt gebruikt; MVRDV is zelf de belangrijkste gebruiker van het archief.
